ONS Sneek

Verslag seminar financiële ondermijning in de sport

Afgelopen donderdag werd door het Institute For Financial Crime (IFFC) in samenwerking met NOC*NSF een seminar georganiseerd over (financiële) ondermijning in de sport. Een vertegenwoordiging van ONS Sneek was bij dit seminar aanwezig. Onderstaand een algemeen verslag van de bevindingen (met dank aan Stichting Toekomst en Talent).

Advies: maak afspraken voor ondermijning in de sport in Lokaal Sportakkoord.

Tijdens een expertise meeting van het IFFC (Institute for Financial Crime) is ingegaan op de aspecten van Financial Economic Crime (FEC) in de Sport, vooral bij amateurverengingen. Inzet is het creëren of beter vergroten van bewustwording in de sport t.a.v. ondermijning. Ofwel het maatschappelijk weerbaar maken van de vrijwilligers en organisaties die actief zijn in de sport. Dit kan uiteraard in lokale sportcafés maar ook door opname en aandacht voor ondermijning in Lokale Sportakkoorden, die momenteel in 339 gemeenten worden uitgerold.

De sport kent vele goede en mooie kanten, denk aan samen actief zijn en presteren, gezondheid, verbinding en sociaal betrokken zijn. Maar daarentegen kent de sport ook donkere kamers. Met regelmaat zien we die langs komen, we zien: doping, matchfixing, malversaties en criminaliteit. Vraag is: “Hoe herken je dat, en wat kun je er mee doen”. Op deze vraag is vanuit diverse disciplines stilgestaan tijdens dit soms Eye-opende congres.

Zo is in de regio Brabant en Zeeland een onderzoek gedaan naar 16 voetbalverengingen die uitkomen in de hogere divisie van de KNVB-competitie. Voor de 13 respondenten was het inderdaad lastig vast te stellen wanneer een sponsor voldoet aan integriteit. Soms is er een vermoeden, maar het is in veel gevallen niet vast te stellen of er geld via de vereniging wordt witgewassen. Het gaat vaak om een klein groepje mensen, en het is voor menig vereniging lastig om door te vragen waar het geld vandaan komt wat in de club wordt gestoken. Buiten het feit dat het geld voor de meeste verenigingen gezien hun financiële huishouding enorm welkom is (zie rapport Mulier Instituut dat de afgelopen 10 jaar de financiële positie van vele verenigingen is verslechterd). In veel gevallen wordt het geld, waarvan wel vermoed wordt dat het ‘gewit’ wordt, maar geen feitelijke zekerheid over bestaat, oogluikend toegestaan.

Naast sponsoren geldt deze aandacht ook voor bestuursleden of mensen (vaak vrijwilligers) op cruciale posities. Men is allang blij dat er een nieuwe voorzitter of penningmeester komt. Een simpele check naar de antecedenten van de vrouw of man wordt eigenlijk achterwege gelaten. Uit het onderzoek bleek ook dat er een enkel geval was dat de accommodatie en kantine in beheer waren overgegaan van vrijwilliger y naar vrijwilliger x. De laatste had een compleet lab ingericht voor de aanmaak van poeders en pillen. De voetbalclub als narcotica leverancier. Een verdienmodel als drugs gelegaliseerd wordt, maar binnen de huidige wetgeving crimineel. Aandachtspunt uit het onderzoek is dat er betere tooling beschikbaar moet komen en meer samenwerking op lokaal niveau om ondermijning te bestrijden.

In het advies van de onderzoeksgroep kwamen een aantal punten naar voren:

  • Een smart overheid (gemeenten die amateurverenigingen goed faciliteren en voorlichten en begeleiden in de situaties waarin met uit de bocht vliegt).
  • Versterken van bestuurders van verenigingen, het weerbaar maken van deze mensen (vaak worden ze overrompeld door lieden die snode plannen hebben).
  • Versterken maatschappelijke weerbaarheid (de samenleving die niet meer oogluikend de donkere kant van de sport toelaat, hier niet in mee gaat en signaleert).
  • Versterken sociale weerbaarheid (het kunnen optreden of signaleren).

Vanuit het onderzoek is een ‘Signaal en Interventiekaart” opgemaakt, die sportbestuurders, gemeentelijke vertegenwoordigers, sportbonden, maar ook anderen (vrijwilligers, banken etc.) kan ondersteunen. Het is een checklist waarbij je bij een nieuwe sponsor of bestuurslid op een reeks punten een check maakt of de persoon of organisatie voldoet aan de regels. (Bij afwijking van regels denk je aan: competitievervalsing, witwassen, faciliteiten gebruiken voor persoonlijk gewin, matchfixing, geweld en een imago oppoetsen via de sportvereniging).

Het advies is om de samenwerking op thema’s te zoeken, hierin uit te werken:

  • Veiligheid (voortkomend uit Veilig Sportklimaat, een project van het NOC*NSF).
  • Herkenbaarheid van de geldstromen. (Banken doen dit ook vanuit WWFT-eisen).
  • Oefenen in kritische vragen stellen (vraag de sponsor naar zijn geldstromen, of de bestuurder naar zijn achtergronden, ook attentie voor dat bestuurders geen eigen leningen regelen voor de vereniging, zodat er afhankelijkheden ontstaan). Achtergrond van leningen moet in een vereniging geheel transparant zijn voor ALV.

De uitwerking kan in een Lokaal Sportcafé (de meeste gemeentes kennen deze interactieve vorm van kennisoverdracht en ontmoeting). Maar nog explicieter in de lokale sportakkoorden die nu opgesteld worden. In deze akkoorden de afspraken die gemaakt worden binnen het sociaal domein, tussen sportverenigingen, onderwijs, welzijn, zorg, bedrijfsleven etc., waarbij gemeenten, sportbonden en adviesraden faciliteren. Belangrijk hierbij om de best practices over de aanpak van ondermijning te delen met elkaar. Wat je uiteindelijk wil is Fairplay in de sport en risico’s uitsluiten en/of mitigeren. Ook uitwassen in de vorm van illegale leningen of financieringen dienen te worden omgezet naar legale financieringen (dit zijn leningen die door een ledenvergadering zijn geaccordeerd). Uiteindelijk moet het inzicht zijn: wie zijn de bestuurders, voldoen ze aan de integriteitseisen en hoe zijn mijn geldstromen in de club. Uiteindelijke doel is de bescherming van de “Kracht van Sport”. Het plezier, de competitie-elementen, de vriendschap, de talentontwikkeling van elke speler, dat wat sport mooi maakt.

Opties om ondermijning in de sport beter herkenbaar te maken en/of toe te passen:

  • Als onderdeel van het verenigingsbeleid (beschrijven wat je als club er aan doet, bijvoorbeeld het hanteren van de checklist en het in kaart brengen van geldstromen). Het financieel beleid van een vereniging kan prima aangevuld worden met regels vanuit integriteit. Het item bespreekbaar maken tijdens de ALV van de vereniging.
  • Preventieve sessies en voorlichting (in mei 2020 er komt een e-learning module beschikbaar voor het Ministerie van VWS, NOC*NSF en sportbonden als KNVB).
  • Presentatie en vergroten bewustwording in Sportcafés. De bestuurders, vrijwilligers maar ook leden van een vereniging maatschappelijk en sociaal weerbaarder maken.
  • Aanhaken bij een Lokaal Sportakkoord. Afspraken maken tussen de diverse partners over de mogelijkheden en aanpak van ondermijning binnen de sportverenigingen. In de publiek-private setting is veel kennisoverdracht mogelijk en afspraken te maken.
  • Door als persoon attent te zijn op de donkere kant, en tijdig te signaleren. Focus op “Herkennen en erkennen” van de situaties, niet meegaan in het gemak, maar alert zijn op personen, organisaties en geldstromen met uiteraard attentie voor de realiteit.

Vanuit het onderzoek is naar voren gekomen dat ondermijning in de sport bij 1/3 van de amateurverenigingen voorkomt. Wat “zichtbaar” is. Dat is relatief veel. Dat vraagt actie van alle partners in het veld om hierin te werken.

Checklist: Integriteitsrisico’s bij sportclubs: Signaal en Interventiekaart.

De kaart is opgesteld door het onderzoeksteam: Taskforce Brabant Zeeland.

 

Delen